Ο Δεκέμβρης του '44 μέσα απ' το φακό

Ο Δεκέμβρης του '44 μέσα απ' το φακό

Στο δίτομο λεύκωμα Φωτογραφίζοντας τον Δεκέμβρη του '44 ο Μανόλης Κασιμάτης ανθολογεί φωτογραφικά ντοκουμέντα από τις ημέρες που τάραξαν την Αθήνα, σχολιάζοντας τον πολιτικό ρόλο που έπαιξαν φωτογράφοι και επίσημες αρχές στη διαστρέβλωση των πραγματικών γεγονότων.

Σημαντική συνεισφορά στην ιστορική μνήμη και φόρο τιμής στους αγωνιστές της ΕΑΜικής αντίστασης συνιστά το δίτομο φωτογραφικό λεύκωμα του Μανόλη Κασιμάτη Φωτογραφίζοντας τον Δεκέμβρη του '44, το οποίο εκδόθηκε και κυκλοφορεί απ' την Πολιτιστική Εταιρεία Φωτογραφίζοντας. Το λεύκωμα παρουσιάζει σημαντικά φωτογραφικά ντοκουμέντα από τα γεγονότα που συντάραξαν την Αθήνα πριν από ακριβώς 65 χρόνια και που καθόρισαν την πορεία της χώρας προς τον εμφύλιο πόλεμο. Παράλληλα με τις εικόνες, περιέχεται πλήρες ιστορικό των γεγονότων, με όλα τα στοιχεία που ήρθαν από τότε στην επιφάνεια.

Το λεύκωμα του Μανόλη Κασιμάτη συμπληρώνει ένα κενό της βιβλιογραφίας, τη μελέτη των φωτογραφικών ντοκουμέντων του Δεκεμβρίου του 1944. Αν στις μέρες μας μια φωτογραφία συχνά «επιστρατεύεται» για την αποκάλυψη ή τη συσκότιση της αλήθειας, τότε μπορεί να καταλάβει κανείς τη δύναμη και την επιρροή που ασκούσε το μέσο κατά τη δεκαετία του '40, ελλείψει τηλεόρασης ή διαδικτύου. Όπως συνάγεται από τα στοιχεία που προσκομίζει ο συγγραφέας, η χρήση των φωτογραφιών της εποχής αξιοποιήθηκε πολιτικά για να απομονώσει τις δυνάμεις του ΕΑΜ, να αποκρύψει τις ωμότητες του αγγλικού και του εθνικού στρατού, αλλά και για να συκοφαντήσει το ρόλο των κομμουνιστών στην αντίσταση και την απελευθέρωση.

Ποιοι βρίσκονταν όμως πίσω από το φακό; Σοβαρή συμβολή του λευκώματος είναι η αποκατάσταση του ονόματος των φωτογράφων, οι οποίοι συνήθως λόγω παρέλευσης των χρόνων καταδικάζονται στη λήθη. Έτσι, το λεύκωμα περιέχει αναλυτικά βιογραφικά για κάθε γνωστό φωτογράφο. Έχει ενδιαφέρον ότι ο μόνος αναγνωρισμένος φωτογράφος που κατέγραψε και την πλευρά των ανταρτών είναι ο Βασίλης Τσακιράκης, από τον οποίο προέρχεται κι η φωτογραφία που παραθέτουμε.

Σήμερα, με τα στοιχεία που έχει αποκαλύψει η έρευνα είναι δυνατό να ανασκευαστεί η παραποιημένη ιστορία. Πέρα όμως από την ιστορική γνώση και αποκατάσταση, το λεύκωμα προσφέρει λαβή για να σκεφτούμε και τη σημερινή ιδεολογική χρήση της φωτογραφίας. Έστω κι αν έχουν αλλάξει τα μέσα, ακόμα και σήμερα η φωτογραφία χρησιμοποιείται κατά κόρον ως πειστήριο για θηριωδίες ή ιστορικά συμβάντα. Πόσες άραγε απ' αυτές τις εικόνες είναι αληθινές και πόσες έχουν «στηθεί» για να κεντρίσουν την ευαισθησία εκατομμυρίων αναγνωστών; Το συμπέρασμα που βγαίνει από το λεύκωμα Φωτογραφίζοντας τον Δεκέμβρη του '44 είναι ότι η φωτογραφία δεν έχει την αντικειμενικότητα που της αποδίδεται, αλλά γίνεται υποχείριο των εξουσιών.

Να σημειωθεί ότι στην προσεγμένη έκδοση περιλαμβάνονται σαν ένθετα και τέσσερις επανεκδόσεις σημαντικών ντοκουμέντων: το προπαγανδιστικό φυλλάδιο των αντιδραστικών που εκδόθηκε το Σεπτέμβριο του 1945, το οποίο παρουσίαζε τα υποτιθέμενα «εγκλήματα» των κομμουνιστών, η μπροσούρα - απάντηση που εξέδωσε το ΕΑΜ, η έκθεση της ιατροδικαστικής υπηρεσίας για το συνολικό αριθμό των θυμάτων του Δεκεμβρίου και τέλος, ένα φυλλάδιο φοιτητών της Αρχιτεκτονικής απ' τη δεκαετία του '70 για τη σχέση πολεοδομίας και δημόσιας τάξης.

Το λεύκωμα κοστίζει 33 ευρώ και διατίθεται από την Πολιτιστική Εταιρεία Φωτογραφίζοντας, Παξών 30, 11362 Αθήνα, με τηλέφωνο 6977 135913. Ηλεκτρονική επικοινωνία: manokasi@yahoo.gr και http://eteriafotografizontas.blogspot.com.